مقاله/دبیرخانه کشوری هنرهای تجسمی و نمایشی
چگونه معلمی حرفه ای باشیم
اشاره :
همه می دانیم ، هرگاه افرادی بخواهند در کار خود همچون عنصری حرفه ای مطرح
شوند ، باید شرایط و ملزومات آن را هم داشته باشند . اصولاً حرفه ای شدن در
هر کاری قواعد خاص خود را دارد .حرفه ی معلمی نیز از این قاعده مستثنی
نیست . اغلب به غلط تصور می کنیم که معلمان با تجربه و برخوردار از دانش و
اطلاعات سطح بالا معلمان حرفه ای نیز هستند. هر چند موارد ذکر شده برای هر
معلم حرفه ای شرط لازم است ، اما کافی نیست . چه بسا معلمانی را سراغ داریم
که دررشته ای که تدریس می کنند سوابقی بس طولانی دارند ، اما نتوانسته اند
همچون معلمی حرفه ای عمل کنند ؛ به عبارتی در جلب توجه علاقه ی دانش
آموزان چه به لحاظ روش تدریس و چه به لحاظ مدیریت کلاس موفق نبوده اند و
همچنین با معلمانی مواجه بوده ایم که از لحاظ روش تدریس و مدیریت در وضعیت
مطلوبی قرار داشته اند ، اما به هیچ وجه نتوانستند کلاس جذابی را برای فرا
گیرندگان فراهم آورند . سوالی که در اینجا مطرح می شود ، این است که چه
عواملی سبب شده تا اینگونه افراد نتوانند همچون معلمی حرفه ای عمل کنند . و
اصولا به غیر از دانش و سابقه تدریس ، آیا متغییر های دیگری نیز در حرفه
ای شدن یک معلم دخالت دارد ؟ این مقاله بر آن است تا روش هایی را به معلمان
معرفی کنند تا در امر تدریس به منزله ی فردی حرفه ای عمل کنند .
معلم حرفه ای کیست ؟
معلم حرفه ای ، کسی است که دانش و تجربه ی کافی دارد و روش تدریس نیز می
داند ؛ یعنی اینکه می داند چه روش ها و فنونی را در کجا و چگونه به کار
گیرد تاکلاس کارآمد و اثر بخشی داشته باشد . معلمانی که هر سه ویژگی دانش ،
تجربه و روش را توأمان دارا باشند ، معلم حرفه ای قلمداد می شوند وگرنه هر
یک از ویژگی های مذکور به تنهایی نمی تواند فردی را به معلمی حرفه ای
تبدیل کند . در واقع ،آنچه که معلم حرفه ای را از سایر معلمان متمایز می
کند ، استفاده ی مناسب و به جا از روش های مطلوب تدریس است . هرچند نبود هر
یک از دو عامل دانش و تجربه ی کافی مشکلاتی برای معلم به وجود می آورد ،
نداشتن روش مناسب ، سبب از بین رفتن دو متغییر دیگر می شود . برای تبیین
مطلب ، مثالی ذکر می کنیم . معلمی را تصور کنید که دانش و تجربه ی کافی در
رشته ی مورد تدریس خود دارد و می داند دانش آموزان پس از پایان تدریس باید
چه چیزهایی دست یابند ، چه مهارت هایی را کسب کنند و به چه نگرش هایی برسند
، به طور کلی ، اگر اهداف درس را به خوبی بشناسند ، اما روش های رسیدن به
آن را نداند ، آیا امکان حصول به آن اهداف مسیر است ؟
آیا او می تواند دانش آموزان را راضی از کلاس بیرون بفرستد ؟ در این جاست
که تفاوت یک فرد حرفه ای یا غیر حرفه ای کاملاً آشکار می شود . معلم حرفه
ای می داند که چگونه و با چه روش هایی تدریس خود را آغاز کرده ، ادامه دهد و
آن را به اتمام رساند ، و مطالب را کی و چگونه عرضه کند ، تا دانش آموزان
را به حداکثر فعالیت وا دارد و آن ها را قدم به قدم به اهداف تدریس نزدیک
کند .
منظور از روش ، در اینجا ، تنها دانستن انواع روش های مرسوم تدریس که اغلب
معلمان ، کم و بیش از آن ها استفاده می کنند ، نیست ؛ بلکه فراتر از آن
مدنظر نگارنده است . هر چند استفاده ی به موقع و مناسب از آن روش ها هم
مورد تأکید است ، اما در اینجا روش ها و فنونی ذکر خواهد شد که بتواند همه ی
معلمان را به سوی حرفه ای شدن رهنمون سازد . دیدگاهی که این مقاله به
دنبال آن است ، کاملاً متفاوت با دیدگاه ها و برداشت هایی است که احیاناً
معلمان در گذشته آن ها را یاد گرفته ، و به کارگرفته اند . دیدگاهی است که
برای همه ی معلمان و در تمام سطوح کاملاً جنبه ی کاربردی دارد ، تا از این
طریق همگان بتوانند با استفاده از آن ، کلاس جذاب و پرکششی را برای خود و
فراگیرندگان فراهم آورد .
انتظار می رود افرادی که علاقه مند هستند به منزله ی معلمی حرفه ای عمل
کنند ، روش های ارائه شده را به دقت مطالعه و آن ها را در کلاس های خود
اجرا کنند . به خوانندگان توصیه می شود در مطالعه ی روش ها ، تقدم و تأخر
مطالب را رعایت کنند تا بتواند قدم به قدم به مرز حرفه ای شدن نزدیک شوند.